Dental Tribune Polish Edition PAŹDZIERNIK 2010 VOL. 8, NR 10

Praktyka ENDO TRIBUNE Polish Edition4 Narzędzia złamane wewnątrz kanału stanowią wyzwanie dla każdego endodonty. Poziom trudności w ich usuwaniu waha sięwzakresieodzaskakującołat- wego do całkowicie niemożli- wego.Rezultatklinicznyleczenia przypadków ze złamanymi na- rzędziamizależyodkilkuczynni- ków, takich jak umiejscowienie instrumentu w kanale, rodzaj materiału, rodzaj instrumentu i anatomia zęba. Niepowodzenia związane z usuwaniem złamanych narzędzi nie wiążą się automatycznie z nie- powodzeniem ostatecznego lecze- nia zęba. Operator może wciąż sta- raćsięominąćzłamanyinstrument, wybrać metodę chirurgiczną lecze- nialubpoczekaćiobserwowaćząb. Jednak, działając wg zasady „kto nie ryzykuje, ten nie wygrywa”, trzeba zawsze przynajmniej spró- bowaćusunąćzkanałuzłamanena- rzędzie. Przypadek1 Do naszego gabinetu została skierowana 27-letnia kobieta. Była ogólnie zdrowa i zgodnie ze skalą Amerykańskiego Towarzystwa Anestezjologicznego (ASA) uzys- kała ocenę 1 pkt. Z powodu zapale- nia ozębnej przywierzchołkowej pacjentka miała nieznacznie nasi- lone objawy kliniczne zęba #30 (46).Zostałapoinformowanaprzez kierującego ją dentystę, że w jej zę- bie znajduje się złamany instru- ment i aby umożliwić prawidłowe wyleczenie zęba, w pierwszej ko- lejności trzeba usunąć narzędzie. Przed rozpoczęciem leczenia wykonano aktualne zdjęcie diag- nostyczne. W tym wypadku bada- nie radiologiczne (Ryc. 1) wyka- zało nie jeden, lecz 2 złamane na- rzędziawkorzeniumezjalnym–po jednym w każdym z kanałów mez- jalnych.Następnienaząbzałożono koferdam i usunięto wypełnienie z korony zęba. Uzyskano dostęp do kanałów w linii prostej. Jest to nie- zbędne w celu odsłonięcia i wizu- alizacji złamanego narzędzia. Do powiększenia ujść kanałów mez- jalnych zastosowano wiertła Ga- tes-Glidden (DENTSPLY Maille- fer). Po odsłonięciu instrumentu w kanale mezjalnym policzkowym zmodyfikowano wiertło Gates Gliddennr3poprzezusunięciejego wierzchołka(Ryc.2).Wtensposób udało się uzyskać „agresywne” wiertło, które umożliwiło opiłowa- nie złamanego narzędzia. Po tej operacji instrument stał się dobrze widoczny (Ryc. 3). Następnie za- stosowano ultradźwięki, aby polu- zowaćzłamanyfragment.Użytodo tego celu końcówki ProUltra tips (DENTSPLY Maillefer) wykona- nej z azotku cyrkonu i tytanu. Ok.1,5godz.porozpoczęciule- czenia fragment został poluzo- wany, ale nadal tkwił w kanale. Po- stanowiliśmy pozostawić go na miejscu i umówić pacjentkę na ko- lejną wizytę. Do części koronowej kanałów mezjalnych wprowa- dzono pastę z wodorotlenku wap- nia (UltraCal XS, Ultradent), a ząb został zabezpieczony cementem szkło-jonomerowym (Fuji IX GP Fast, GC) i kulką z waty. Podczas następnej wizyty ząb został ponownie odizolowany od środowiska jamy ustnej i otwarty. Wodorotlenek wapnia usunięto przy pomocy 10% kwasu cytryno- wego i pasywnych ultradźwięków końcówkąIRRISAFEtip(Satelec). Po raz kolejny zastosowano ultra- dźwięki. Po 5 min z kanału mezjal- negopoliczkowegozostałusunięty fragment narzędzia. Po kolejnych 5 min usunięto złamany fragment z kanału mezjalnego językowego. Podczas, gdy usuwanie instru- mentu z kanału mezjalnego policz- kowegobyłobardzoczasochłonne, usuniecie narzędzia z kanału mez- jalnego językowego było zaskaku- jąco łatwe. To jasno uwydatnia wspomniany zakres stopnia trud- ności usuwania złamanych instru- mentów. Po usunięciu obu narzędzi wy- znaczono długość roboczą w kana- łach mezjalnych przy pomocy en- dometru (Root ZX Mini, Morita). Stworzono tor wprowadzania na- rzędzia i kanały mezjalne zostały wstępnieopracowaneprzypomocy ProTaper S1 (DENTSPLY Maille- fer). Kanały zostały obficie prze- płukane 3% podchlorynem sodu. Następnie usunięto gutaperkę z ka- nału dystalnego przy pomocy na- rzędzia ProFile rozmiaru 25.06 (DENTSPLY Maillefer) z prędko- ścią obrotową 500 rpm, stosując X-smart Easy endodontic motor (DENTSPLY Maillefer). Do zmiękczenia gutaperki nie było ko- nieczne użycie środków chemicz- nych. Ścianki kanału zostały oczyszczone przy pomocy Micro- Debriders (DENTSPLY Maillefer) wceluusunięciapozostałościguta- perki. Wszystkie kanały opraco- wano narzędziami ProFile do roz- miaru 40.06. Ostateczne opraco- wanie części wierzchołkowej wy- konano przy pomocy K-Flexo files (DENTSPLY Maillefer). Warstwę mazistą usunięto poprzez płukanie kanału 10% kwasem cytrynowym. Do ostatniego płukania zastoso- wano sterylną sól fizjologiczną. Dopasowano ćwieki gutaperkowe o odpowiednim stopniu rozbieżno- ści (Ryc. 4) i sprawdzono ich zakli- nowanie w kanale. Jako uszczel- niacz zastosowano Topseal (DEN- TSPLYMaillefer). Wypełnienie kanałów wyko- nano metodą kondensacji ciągłej fali (continuous wave of condensa- tion technique) przy pomocy Ele- ments Obturation Unit (Sybro- nEndo). Po wypełnieniu kanałów (Ryc. 5) wykonano wypełnienie tymczasowezcementuszkło-jono- merowego (Fuji IX GPFast). Zdję- ciartgpoostatecznymwypełnieniu (Ryc. 6, 7) zrobiono w projekcji skośnej i metodą równoległą. Na zdjęciach widać 2 całkowicie od- dzielne kanały mezjalne, a to ozna- cza,żezabiegusunięciazłamanych instrumentów z tych kanałów za- kończył się sukcesem. Rokowanie w tym przypadku było pomyślne ipacjentkazostałaskierowanazpo- wrotem do lekarza prowadzącego w celu ostatecznej odbudowy ko- rony. Przypadek2 Do naszego gabinetu został skierowany 19-letni mężczyzna. Był on ogólnie zdrowy, jego stan oceniono na 1 pkt. w skali ASA. Dentysta,któryskierowałpacjenta, podczas wykonywania zabiegu le- czenia endodontycznego zęba #4 (15) złamał w kanale wąski instru- ment – zgodnie ze skierowaniem najprawdopodobniej pilnik K roz- miar 10 lub 15. Leczenie było nie- zbędne z powodu urazu, któremu pacjent uległ. Guzek policzkowy zęba uległ odłamaniu i doszło do obnażenia miazgi. AD Usuwanie złamanych narzędzi – opis przypadków klinicznych RafaëlMichiels,Belgia Dr Rafaël Michiels pracuje w Belgii w2prywatnychgabinetach,których działalność ograniczona jest do en- dodoncji. Można się z nim skontak- tować, pisząc na adres e-mail: rafael.michiels@gmail.com AutorET