DT Netherlands, Jaargang 1, nummer 1, 2011

15Wetenschapdental tribune - netherlands editionmaart 2011 “ “ ” ”” De toename van antibioticaresis- tentie onder pathogene bacteriën verontrust de medische wereld. Het snel voorschrijven van anti- biotica in de tandheelkunde zou de situatie verder kunnen verer- geren. Omdat orale bacteriële in- fecties meestal alleen een lokale oorsprong hebben, worden in de tandheelkunde verschillende po- gingen ondernomen om het aantal systemische antibiotische behan- delingen te beperken. Ook in de endodontie bestaat behoefte aan een alternatief voor desinfectie- methoden. Gangbare desinfectie- methoden zoals het spoelen met natriumhypochloriet (NaOCl) zijn effectief, maar leiden geregeld tot complicaties, soms met ernstige gevolgen. Om deze redenen zoe- ken wetenschappers naar alter- natieven met minder risico’s. De resultaten van onderzoeken naar Photo Activated Desinfection (PAD) zijn veelbelovend. De eerste toepassingen worden inmiddels door tandartsen in binnen- en buitenland gebruikt. PAD is een veelbelovend alter- natief, waarbij de risico’s van de gangbare desinfectiemethoden in de tandheelkunde niet lijken op te treden. Bij PAD wordt gebruik gemaakt van de unieke combina- tie van licht (laser of led) met een specifieke golflengte en een door hoogenergetisch licht activeer- bare vloeistof. Deze vloeistof, de photosensitizer (PS), absorbeert licht in een specifiek spectrum en neemt zo energie op. Cruciaal in de PAD-methode is de aan- Een verkenning van PAD Mogelijkheden en gebruik van ‘Photo Activated Desinfection’ in de tandheelkunde wezigheid van zuurstof bij de met energie geladen photosen- sitizer. Deze energie beïnvloedt de aanwezige zuurstof, en zet zo de desinfecterende werking in gang. Het O2 -molecuul wordt ge- splitst in O of O·. Anders gezegd, er ontstaat een negatief geladen zuurstofion of een zuurstofra- dicaal. Dit proces wordt ook wel aangeduid als Reactive Oxygen Specimen (ROS). ROS reageert krachtig en vernietigt onmiddel- lijk de microbiële celwanden en andere structuren, maar beperkt zich daarbij tot de micro-orga- nismen. De voordelen van PAD lijken groot. Parodontologisch onderzoek naar mogelijke resis- tentie tegen PAD kon resistentie vooralsnog niet kunstmatig op- wekken. Ook zijn behandelin- gen waarbij PAD wordt toegepast men, en op de werking van PAD op verschillende weefselstruc- turen.1 Zij concludeerden dat een bacteriedodende werking wordt bereikt door neutrale of positief geladen photosensitizer-molecu- len op Grampositieve flora, wan- neer deze wordt vergeleken met een combinatie van positief en negatief geladen moleculen op Gramnegatieve flora. Santamaria et al. (1972) concentreerden zich niet op de werking van PAD, maar op de mogelijke toepassingen. Zij identificeerden meer dan 400 ver- bindingen die fotosensitieve af- metingen bezitten. Nader onder- zoek naar geschikte kleurstoffen door Usacheva et al. (2001) wees uit dat toluïdineblauw meer bac- teriedodende werking laat zien dan methyleenblauw in donkere én lichte condities.2 Cohen et al. (1995; in Meiser et al, 2005) vatten de fotobiolo- gische principes van licht die bij PAD van toepassing zijn samen aan de hand van drie bekende na- tuurkundige wetten • De wet van Grotthus-Draper (over de benodigde golflengte van het licht). • De wet van Stark-Einstein (over de hoeveelheid geabsorbeerd licht). • De wet van Busnen-Roscoe FotoSan, het op de Nederlandse markt beschikbare desinfectieapparaat De stompe lichttip (voor oppervlakte- behandelingen) en de dunne lichttip (voor endodontische toepassing en paro-behandelingen). Endodontie: Het wortelkanaal wordt op de bekende manier vormgegeven, gespoeld en gedroogd met toluïdineblauw. De (dunne) lichttip wordt zo diep mogelijk in het wortelkanaal ingebracht. Cariëstherapie: De FotoSan wordt in direct contact gebracht met de gel. De caviteit wordt 10 seconden belicht. Parodontie: De dunne FotoSan lichttip wordt zo ver mogelijk in de pocket geplaatst en belicht 10 seconden. De stom- pe FotoSan wordt op de gingiva geplaatst en belicht de pocket gedurende 10 seconden van buitenaf. (over de duur en intensiteit van het licht dat wordt toegepast).3 Kortom, de mogelijkheden van PAD lijken uitgebreid. Voorals- nog wordt PAD vooral beschouwd als een handig hulpmiddel bij het beheersen van de biofilm. De af- gelopen tien jaar is echter veel onderzoek verricht naar de mo- gelijkheden van PAD in verschil- lende deelgebieden van de tand- heelkunde. Conclusies Het concept van PAD is niet nieuw; de combinatie van kleur- stoffen en zichtbaar licht heeft honderd jaar geleden al bewe- zen micro-organismen te kunnen doden. In de medische wereld neemt het aantal behandelingen van tumoren met licht en licht- gevoelige vloeistoffen gestaag toe. De effectiviteit van PAD als primaire en aanvullende desin- fectiemethode in de tandheel- kunde is de afgelopen vijftien jaar eveneens uitvoerig onderzocht. Nieuwe microbiologische kennis wordt continu aangevuld met de uitkomsten van geavanceerd on- derzoek naar licht uitstralende bronnen. Met name de correla- tie tussen een adequate photo- sensitizer en specifieke bacteri- ele infecties, de verbetering van de doordringing van de kleur- stof, en de duur van blootstelling aan licht zijn uitvoerig onder- zocht. Natuurlijk is het vaststel- len van de effectiviteit van PAD in de tandheelkunde een uiter- mate tijdrovend en kostbaar pro- ces. De resultaten en verwach- tingen zijn echter veelbelovend. Behandelingen met PAD dragen niet bij aan de zorgelijke antibio- ticaresistentie en zijn pijnloos en snel. Daarnaast past de metho- de uitstekend binnen de huidige trends van minimale interven- tie en adhesieve tandheelkunde. De komende jaren zal aanvul- lend onderzoek uitwijzen welke positie PAD als desinfectieme- thode in de tandheelkunde gaat innemen. ■ Referenties 1. Dai T, Huang YY, Hamblin MR. Photodynamic therapy for lo- calized infections – state of the art. Photodiagnosis Photo- dyn Ther 2009 Sep–Dec; 6(3-4): 170–188. 2.Usacheva MN, Teichert MC, Biel MA. Comparison of the methylene blue and toluidine blue photobactericidal effica- cy against gram-positive and gram-negative microorgan- isms. Lasers in Surgery and Medicine 2011, Vol 29(2): 165– 173. 3.Meisel P, Kocher T. Photody- namic therapy for periodon- tal diseases: State of the art. Journal of Photochemistry and Photobiology B; Biology 79 (2005): 159–170. ■ “Behandelingen met PAD dragen niet bij aan de zorgelijke antibioticaresistentie en zijn pijnloos en snel” “In de endodontie bestaat behoefte aan een alternatief voor desinfectiemethoden” snel, nauwkeurig en vrij van bij- werkingen. In de medische wereld heeft de werking van licht en lichtgevoe- lige vloeistoffen zijn nut al bewe- zen. De werking en methode van PAD is verwant aan Photo Dyna- mic Therapy (PDT). PDT wordt toegepast bij de behandeling van tumoren en andere orgaanver- anderingen en combineert te- vens de werking van licht met een lichtgevoelige vloeistof. De patiënt wordt behandeld met een photosensitizer die zich alleen hecht aan de tumor. Na een voor- af vastgestelde periode worden de tumor en het gezonde weefsel blootgesteld aan lichtstralen van een specifieke golflengte. Hier- door worden tumorafbrekende stoffen door fotofysische proces- sen gegenereerd. Doordat de tu- mor selectief gevoelig is gemaakt, blijft het gezonde weefsel intact. Algemeen wetenschappelijke verkenning van PAD Een literatuuronderzoek van Dai et al. (2009) naar PAD en lokale infecties richtte zich op de inter- actie van de photosensitizer met verschillende bacteriële stam- Dit artikel is deels gebaseerd op: Steier L. Application of PAD in clinical dentistry and the lite- rature evidence. Perio Tribune UK 2010, nov 29-dec 5: 15-18.